نور پله در معماری
معماری بازی هنرمندانه دقیق و خیره کننده مجموعه ای از اجسام ساخته شده در زیر نور است. (لوکوربوزیه)
رابطه نور و معماری به سان رابطه جسم و روح است. به کمک نور می توان موجودیت و هویت یک فضا را به روشنی بیان کرد.
در عصر حاضر دیدگاه انسان به نور مانند سایر موضوعات نسبت به گذشته تغییر کرده است. او دیگر نور را نه اصلی مقدس و ماورائی بلکه کاربردی می داند. در دوره ای از تاریخ نور و منبع نوری را به عنوان موجودی زنده می پرستیدند و برای آن ها جشن می گرفتند. آنان معتقد بودند نور سرچشمه تمام پاکی هاست. زیرا انسان را از تاریکی جهل و نادانی به سمت خالق هستی هدایت می کند. مانند جشن آذرگان که در گذشته روز نهم آذر ماه برگزار می شد و در آن پیروان زرتشت به زیارت آتشکده ها می رفتند و قربانی می کردند. آنان روشنی آتش، نور و خورشید را نماد زندگی و رویش مجدد و تجلی وجودی خدا می دانستند.
در تاریکی همه اجسام شبیه یکدیگرند
به کمک بازی با نور، نحوه هدایت و شدت آن می توان حس خاصی را به انسان القا نمود. حتما به آرامش و حالت روحانی موجود در آرامگاه ها و بناهای مذهبی توجه کرده اید. در واقع شدت نور کم حس آرامش در انسان ایجاد می کند که او را از ضمیر خود آگاه و امور دنیوی و مادی جدا و متوجه معبود می سازد. و یا حس افسردگی و کسل کننده در روزهای ابری که بیشتر از روزهای آفتابی است. آن هم به دلیل غلبه نور آبی در این روزها نسبت به طیف نوری مناسب در روزهای آفتابی. همانطور که مشاهده می کنید شما قادر خواهید بود به کمک نور، محیط خود را زنده و دگرگون سازید و زیبایی و شکوه را به کمک آن مشاهده کنید در غیر این صورت در تاریکی همه اجسام شبیه یکدیگرند.
طراحی راه پله فرصتی است برای نمایش توانایی و خلاقیت معمار و نورپردازی حربه ای زیرکانه برای برجسته سازی این خلاقیت و هنر است.
نور با هر هدفی که در محیط استفاده شود اگر به صورت اصولی طراحی شده باشد در بهبود کیفیت آن بسیار موثر است. شاید شما نتوانید اصولی بودن یا عدم آن را تشخیص دهید اما احساس نارضایتی از دکور و یا حتی نقشه معماری را به خوبی درک خواهید کرد. می توانیم به وسیله نورپردازی تمام نواقص و محدودیت های موجود را برطرف سازیم. این نورپردازی باید مطابق و متناسب با ویژگی فضا، نحوه قرارگیری و معماری و دکوراسیون آن صورت بگیرد.
اهمیت آن در فضایی مثل راه پله بسیار بیشتر از سایر فضاهاست. اختلاف ارتفاع در هر محیطی آن را مهیج و زیبا می سازد اما به همان میزان مساله خطر و تامین امنیت ناشی از آن را نیز پر رنگ تر می سازد. به علاوه خود می تواند حس دعوت کنندگی برای این فضا داشته باشد اما باید توجه داشت که تامین امنیت را فدای زیبایی نکنیم. به عبارتی می بایست روشنایی کافی و لازم را برای راه پله خود محاسبه و طراحی کنیم تا در عین کاربردی بودن، مقرون به صرفه و شکیل باشد. طبق جداول مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان نور کافی برای پلکان ۱۰۰ تا ۵۰۰ لوکس می باشد.
شدت، رنگ نور، شکل منبع نوری و محل نصب آن، همگی در رسیدن به این هدف موثر هستند.
نورپردازی مناسب برای راه پله شما کدام است؟
نورپردازی شما در راه پله می تواند به صورت عمومی باشد. به عنوان مثال لوستر نصب شده در مرکز محور پله های گرد روشنایی عمومی محسوب می شود که در آن سایه ایجاد شده بسیار کم است و تمام پله ها به یک اندازه روشن می شود.
در فضای راه پله شما نیازی به نورپردازی عملکردی ندارید. این نورپردازی برای فضای مطالعه یا میزکار آشپزخانه که شما یک نوع فعالیت مشخص انجام می دهید مورد استفاده قرار می گیرد که شدت نور آن بر روی یک سطح خاص بیشتر است اما در راه پله ممکن است این مدل نورپردازی در قسمتی از آن حواس شما را در هنگام تردد پرت کند و یا شدت آن چشم شما را آزار دهد که این مورد توصیه نمی شود.
در صورتی که شما در مسیر پله سوژه خاصی برای ارائه دارید به طور مثال تابلوی هنری روی دیوار و یا مجسمه موجود در پاگرد پله می توانید از نورپردازی موضعی که شدت آن حدود ۳ برابر بیشتر از نورپردازی عمومی می باشد استفاده کنید. در این حالت بازتاب نور مذکور سطوح پله را روشن می نماید.
گاهی راه پله شما در پی نور تابیده شده از محیط اطراف به اندازه کافی و لازم روشن است، به طور مثال زمانی که پلکان شما نور را از طریق دیوار شیشه ای مجاورش وارد فضای پله می کند؛ در این حالت شما می توانید از چراغ های تزئینی و در واقع نورپردازی تزئینی استفاده کنید.
بررسی منطقه ای نصب چراغ
این چراغ ها باید طوری نصب شوند که سطح پله را روشن نموده و بهتر است به صورت مستقیم به پله تابیده شود.
ابتدایی ترین روش نصب روشنایی سقفی و یا دیواری است که به وسیله یک منبع نوری روشنایی لازم و کافی را تامین می کند.
نورپردازی سقفی که در قسمت پایین پاگرد قرار می گیرد به دلیل ارتفاع زیاد قسمت های بیشتری از فضا را روشن می کند. نورپردازی دیواری را می توانید در یک سوم بالایی دیوار و یا یک سوم پایینی آن قرار دهید. در یک سوم بالا نور به پایین روی سطح پله و به سمت سقف تابیده می شود که محیط بوسیله بازتاب حاصل از آن روشن می شود. اما در حالت یک سوم پایین دیوار نور به سطح راه پله تابیده می شود.
چراغ سقفی و دیواری
چراغ در یک سوم بالا چراغ در یک سوم پایین
در حالت دیگر شما می توانید تنها به کمک LED نصب شده در زیر نرده راه پله آن را روشن کنید که فضای بسیار زیبا و مدرنی برای شما می سازد. همچنین شما می توانید از این نورپردازی در زیر لبه پله ها هم استفاده کنید. در این حالت هر کدام از این نورپردازی های خطی کف پله بعدی را روشن می کند. LED های نور بالا حالتی تئاتر گونه بین سایه و نور ایجاد می کند. این نورپردازی قسمت بالایی فضا را بدون نور مستقیم بالا به پایین که چشم را اذیت کند، روشن می کند.
شما می توانید بوسیله نورپردازی ستاره ای در دیوار فضای فوق العاده کلاسیک و رویایی در مسیر پله های خود ایجاد کنید. یا از نورپردازی نقطه ای که توسط نورهای مخصوص SMD بر روی پیشانی پله، نور را به صورت نقطه ای منتشر می کند بهره ببرید. این نورها باید نزدیک پله پیش بینی شود اما در صورت لزوم می توانید از روش های قبل به عنوان نور مکمل استفاده کنید.
ر حالتی دیگر می توانید از نور خطی در پیشانی پله استفاده کنید. این سبک نورپردازی بیشتر در فضاهای تجاری مثل فروشگاه ها، رستوران ها، سینما ها و هتل ها استفاده می شود. اما برای فضای مسکونی هم روشی بسیار جذاب و شکیل خواهد بود و درخشندگی و نور ملایمی فراهم می آورد. در پله های کنسولی و معلق روشنایی زیر یا وسط پیشانی پله پیشنهاد بسیار جذابی است که می توانید از آن بهره ببرید.
بایدها و نبایدهای نورپردازی
در تمام حالات گفته شده نور باید به گونه ای باشد که مانع خیرگی چشم شود و به صورت یکنواخت پخش شود تا از ایجاد سایه های مزاحم جلوگیری کند. به همین دلیل استفاده از لامپ های بدون پوشش توصیه نمی شود. روشنایی عمودی این خواسته شما را برآورده می سازد و با روشنایی یکنواختِ خود سایه کمتری ایجاد می کند.
شما می توانید ترکیبی از نورپردازی ها را در طراحی خود دخیل کنید. نورپردازی عمودی- موضعی، سطح کار را نسبت به بقیه محیط روشن تر می سازد و به لحاظ اقتصادی نیز مناسب تر است اما باعث خستگی چشم می شود. درست مانند حالتی که روشنی در دو سطح متفاوت بسیار زیاد باشد. در واقع این درخشندگی بیش از حد است که باعث خستگی می شود. اما دقت کنید که روشنی خیلی یکنواخت هم می تواند فضای راه پله شما را خسته کننده و یکنواخت سازد.
مانند حالتی که از روشنایی غیریکنواخت به صورت توکار استفاده می کنیم. در این حالت سطح مجاور نور به صورت مستقیم و سایر سطوح به وسیله بازتابی از آن روشن می شود و به این شکل محیط کسل کننده به وجود می آورد.
به واسطه زاویه و جهت تابش نور می توانید راه پله خود را به گونه ای دیگر نمایش دهید. به عنوان مثال تاباندن نور از بالا به پایین می تواند ارتفاع راه پله شما را بیشتر نشان دهد و یا اگر راه پله شما بسیار باریک است با روشن کردن یک یا هر دو دیوار میتوانید عرض پله را بیشتر نشان دهید.
شکل لامپ، محل نصب و فاصله بین آن ها باید متناسب با معماری و نیاز فضا در نظر گرفته شود. اگر ابعاد پله شما بزرگ است بهتر است از چراغ های مستطیلی شکل استفاده کنید. اگر از دیوارکوب استفاده می کنید بهتر است در ارتفاع بالاتر از پله قرار داده شود و از نور گرم استفاده کنید.
در ادامه به شما خواهیم گفت که در پلکان خود چگونه از تمام موارد ذکر شده بدون مشکلات پیش بینی شده استفاده کنید.
همانطور که می دانید میزان سایه ها به وسیله نوع توزیع نور تعیین می شود و در محیط تاثیرگذار است. نور با زاویه بسته سایه های شدیدی ایجاد می کند که مناسب نیستند مگر هدف ما تاکید بر جسم یا بیان جلوه ای ویژه باشد. برای داشتن سایه های ملایم شما می توانید از لامپ های فلورسنت استفاده کنید.
اما آنچه که در میزان این سایه ها و در واقع نور تاثیر دارد فواصل چراغ هاست. باید فاصله ها یکنواخت باشند تا شدت نور هم ثابت و یکنواخت باشد.
تاثیر رنگ نور انتخابی
مطلب بعدی رنگ نور انتخابی است که نباید خیلی قوی و یا خیلی ضعیف باشد زیرا رنگ های قوی هم در خستگی چشم تاثیر بسزایی دارند.
استفاده از لامپ های آفتابی (۲۷۰۰ تا ۲۹۰۰ کلوین) گرمای بیشتری به محیط می دهد و حس صمیمیت خاصی ایجاد می کند.
شما می توانید متناسب با میزان موردنیاز نور در محیط انتخابی و مطابق با دکور محیط خود از رنگ های گرم یا سرد استفاده کنید.
رنگ های گرم مانند قرمز، زرد، کرم و قهوه ای در عین حال که مهیج هستند فضای راه پله شما را کوچکتر نشان می دهند اما رنگ های سرد (آبی، سبز) آرام بخش و متعادل هستند و باعث بزرگ دیده شدن پلکان می شوند.
چراغ های مخفی می تواند جزئیات (بافت و نقوش) دیوار و پله ها را برجسته تر و دقیق تر نمایش دهد اما این نورپردازی مخفی لزوما نباید ملایم باشد. می توانید از نورهای شدیدتر که ممکن است خیره کننده باشد بهره مند شوید. مانند حالتی که پله شما از دیوار مجاورش فاصله دارد می توان با نوری شدید از زیر پله آن را روشن کرد اما نگران نباشید سافلکو به شما می گوید که این تابش خیره کننده را با انتخاب زمینه خاکستری در دیوار یا کف پله ها می توانید کاهش دهید. همانطور که قبلا گفتیم به هنگام نورپردازی در نظر گرفتن رنگ غالب دکوراسیون مهم است.